Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2010

Διαβάζετε βιβλία;



Xθες το μεσημεράκι πέρασα κάποιες ώρες στο ωραίο βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου» στο Mall και είχα την ευκαιρία, άλλη μια φορά, όχι μόνο να γνωρίσω και να συνομιλήσω με αρκετές αναγνώστριες, αλλά και να κάνω κάποιες παρατηρήσεις που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

Πρώτα πρώτα σχετικά με το κοινό που μπαίνει στα βιβλιοπωλεία και ειδικά στα μεγάλα βιβλιοπωλεία. Η πλειονότητα λοιπόν των επισκεπτών είναι γυναίκες, Ελάχιστοι άντρες έρχονται μόνοι τους και έρχονται για να αγοράσουν ένα βιβλίο «επιστημονικό» ή «χρήσιμο» ενώ σπάνια έως καθόλου αγοράζουν λογοτεχνία. Συνήθως συνοδεύουν κάποια γυναίκα . Άλλοι βιαστικοί και με ύφος βαριεστημένο, άλλοι υπομονετικοί , όλοι πάντως εμφανώς αποστασιοποιημένοι περιμένουν τη γυναίκα να κάνει την επιλογή της να πληρώσουν και να φύγουν. Όταν ρώτησα ένα κύριο που κοίταζε τα βιβλία μου αν διαβάζει γυναίκες συγγραφείς μου απάντησε με μεγάλη απαξία « Όχι βέβαια» και έφυγε γρήγορα γρήγορα….
Οι γυναίκες στέκονται στους πάγκους και εξετάζουν τα βιβλία που είναι αραδιασμένα. Οι περισσότερες παρατηρούν με προσοχή το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο. Προσπαθούν ανάμεσα από τις πέντε δέκα αράδες της περίληψης να καταλάβουν αν το βιβλίο θα τους αρέσει ή όχι. Κάποιες, ελάχιστες ανοίγουν το βιβλίο και διαβάζουν το βιογραφικό του συγγραφέα, αν υπάρχει. Κάποιες άλλες, πιο λίγες ακόμη, ξεφυλλίζουν και διαβάζουν στα πεταχτά μια δύο παραγράφους και στην καλύτερη περίπτωση μια σελίδα. Αυτή είναι η μία κατηγορία των αναγνωστριών, των εν δυνάμει αναγνωστριών, που δεν γνωρίζουν το συγγραφέα, εκτός και αν έχουν διαβάσει πολλά βιβλία του. Υπάρχει μια δεύτερη κατηγορία αναγνωστριών, αυτές ψάχνουν τα ράφια, πίσω από τους πάγκους στέκουν στις κατηγορίες που τους ενδιαφέρουν. Δεν ψάχνουν να βρουν βιβλία από την περίληψη του οπισθόφυλλου, οι περισσότερες γνωρίζουν τους συγγραφείς και τους αναζητούν ή αν πρόκειται για συγκεκριμένη θεματολογία που τις ενδιαφέρει ψάχνουν στο αντίστοιχο ράφι. Υπάρχει και μια κατηγορία που δεν ψάχνει καθόλου, ξέρει τι θέλει, συνήθως έχει συμβουλευτεί κάποια λίστα «ευπώλητων» και ζητά το βιβλίο από τον πωλητή ή το βρίσκει μόνη της με ευκολία στον πάγκο των «ευπώλητων».

Παρατηρούσα λοιπόν της γυναίκες και σε όσες στέκονταν στον πάγκο μου τους έκανα ερωτήσεις. Αν διαβάζουν γενικά. Τι τους αρέσει να διαβάζουν. Αν είχαν διαβάσει κάποιο δικό μου και τι εντύπωση τους έκανε. Αν κρίνω από τις απαντήσεις που πήρα όλες οι γυναίκες αγαπούν να διαβάζουν. Κάποιες είχαν διαβάσει βιβλία μου, κάποιες άλλες μου απάντησαν με ειλικρίνεια πως δε θυμόντουσαν, «διαβάζω πολλά, αλλά δε θυμάμαι το συγγραφέα ούτε τον τίτλο του βιβλίου» ήταν η απάντηση τους .Υπήρξαν όμως και κάποιες άλλες που βλέποντας τα εξώφυλλα αναφωνούσαν « Α, ναι, ναι το έχω διαβάσει..»


Και τώρα γεννιέται το ερώτημα γιατί διαβάζουμε; Όπως σας είπα έκανα την ερώτηση σχεδόν σε όλες τις αναγνώστριες που μίλησα μαζί τους. Πήρα την ίδια απάντηση με μικρές παραλλαγές. «Θέλουμε να χαλαρώνουμε, να ξεφεύγουμε». Οι άντρες δεν νιώθουν την ίδια ανάγκη; Φυσικά και νιώθουν, έχουν όμως άλλους τρόπους να εκτονώνονται . Το ποδόσφαιρο, την αντροπαρέα, το καφενείο.. Η γυναίκα συνήθως σε κάθε περίπτωση είτε δουλεύει έξω από σπίτι είτε όχι έχει και τη φροντίδα του νοικοκυριού και των παιδιών. Οι δουλειές δεν τελειώνουν. Το βράδυ εξουθενωμένη θέλει κάτι που θα της δώσει λίγη χαρά, ελπίδα, ακόμη και δάκρυα…αρκεί να ξεχάσει τα δικά της προβλήματα. Δεν εκτονώνεται βλέποντας ποδόσφαιρο στην τηλεόραση ή πίνοντας «φραπεδιές» στις καφετέριες. Μπορεί να την κατηγορούν πως διαβάζει ελαφριά λογοτεχνία, παραλογοτεχνία, ρόζ λογοτεχνία, όπως θέλετε πες τη, αλλά η γυναίκα διαβάζει και ο άνθρωπος που διαβάζει ασκεί τα μάτια και το μυαλό του, σιγά σιγά αρχίζει να αποκτά κρίση και να προχωρεί από το εξώφυλλο και την περίληψη στο εσωτερικό, να αναγνωρίζει συγγραφείς να αναζητά όχι μόνο χαλάρωση.

Άφησα τελευταία τα παιδιά. Εδώ με περίμενε μια μεγάλη έκπληξη. Δύο αγοράκια γύρω στα δώδεκα είχαν σταθεί στον πάγκο μου. Ο ένας έλεγε «Να ξέρεις αποσπάσματα από τα βιβλία μπαίνουν στα σχολικά..» Μπήκα στον πειρασμό να ρωτήσω αν διαβάζουν βιβλία και οι δύο με ενθουσιασμό απάντησαν «βέβαια!» Τους άρεσε; «Πάρα πολύ» Στο σχολείο τους μου είπαν τους είχαν ζητήσει να διαβάσουν ελληνικά και μεταφρασμένα βιβλία και να γράψουν κριτική. Ο ένας είχε διαβάσει το «Μόμπυ Ντίκ» και την «Αννα Φράνκ» και από ελληνικά τα « Ματωμένα χώματα» και διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ο άλλος την «Ασπίδα της Σπάρτης» και τα «Ματωμένα Χώματα». Τους έδωσα συγχαρητήρια για τις επιλογές τους και τους ευχήθηκα καλή πρόοδο, μακάρι να συνεχίσουν έτσι να αγαπούν και να διαβάζουν βιβλία.
Δεν χάθηκε η ελπίδα λοιπόν. Η τηλεόραση δεν κατάπιε το βιβλίο. Διαβάζουν οι γυναίκες, διαβάζουν τα παιδιά, όχι μόνο Χάρυ Πότερ, και αυτός χρειάζεται, αλλά κάτι περισσότερο και εδώ είναι ο ρόλος του σχολείου να κατευθύνει σωστά. Και οι άντρες θα μάθουν να διαβάζουν. Αν αρχίσουν από παιδιά στο σχολείο, αν βοηθήσουμε και εμείς οι γυναίκες δίνοντάς τους πότε πότε κάτι που μας άρεσε, συζητώντας μαζί τους πάνω στο βιβλίο..΄Όλα γίνονται πιστέψτε με.

12 σχόλια:

  1. εγώ πάντως σας διαβάζω!δηλ...περιμενουν υπομονετικα τα 2 τελευταια σου Ελλεν μου να τα διαβασω...συμφωνω οι γυναικες διαβαζουν περισσότερο...ισως ακριβως για τους λόγους που είπες...για μενα το διαβασμε ειναι ανασα ζωης....στην τσαντα μου παντα εχω το βιβλιο που διαβαζω...ακομη κι αν ξερω πως δεν προκειται να το διαβασω...πως να το πω...είναι σα να παίρνω μαζί και την παρεα μου!...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ωραίος και χρήσιμος προβληματισμός, αγαπητή Έλλεν. Σχεδόν όλοι μας έχουμε ανάλογα εμπειρικά συμπεράσματα. Διερωτώμαι μόνο αν κάποια εταιρεία ερευνών διεξήγαγε ποτέ μια επιστημονική έρευνα, όπως τις δημοσκοπήσεις για τις εκλογές ή για εμπορικά προϊόντα. Πιστεύω αν γινόταν κάτι τέτοιο και ακολουθούσε και μια συζήτηση όπως αυτές των πολιτικών, θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμη για όλους. Ή μήπως δεν υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι αξίζει να πληρώσει για μια τέτοια έρευνα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αγαπητή μου κ. Τσαμαδού, μου κέντρισε το ενδιαφέρον ο τίτλος ‘Διαβάζετε βιβλία;’ του άρθρου σας.
    Συμφωνώ απολύτως μαζί σας ότι οι περισσότεροι αναγνώστες λογοτεχνίας είναι γυναίκες, οι άνδρες συνήθως αγοράζουν βιβλία τεχνικά, ή αυτά που προκαλούν προβληματισμούς, όπως π.χ. σήμερα διάβαζα μια περίληψη στην εδώ εφημερίδα του βιβλίου του Χρήστου Γιανναρά που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ
    (Κατά Κεφαλήν καλλιέργεια) πράγματι προκαλεί προβληματισμούς της κατάστασης της σημερινής ελληνικής κοινωνίας.

    Από προσωπική μου πείρα όταν δημιουργούνται διάφορες εκθέσεις βιβλίου εδώ στο εξωτερικό τον πρώτο λόγο ως προς την έλκυση αναγνωστών τον έχουν οι γυναίκες επισκέπτριες. Αυτές θα πάρουν το βιβλίο στα χέρια τους θα διαβάσουν το εξώφυλλο τ’ 'αυτιά' θα ρωτήσουν για τον ή την συγγραφέα, και οι περισσότερες θα το αγοράσουν.
    Διαβάζω διότι είναι η μετεμψύχωση του άλλου εαυτού μου ο οποίος φεύγει από την παρούσα τρισδιάστατη κατάσταση, και μεταμορφώνεται σύμφωνα με την πλοκή των ηρώων του λογοτεχνικού βιβλίου, σύμφωνα με το πιστεύω του.
    Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία, μεγαλύτερη απόλαυση του νου, από το να είσαι απορροφημένος στην ανάγνωση, ξάφνου ξυπνάς, και καταλαβαίνεις ότι είσαι κάπου αλλού από την εποχή του βιβλίου, παρατηρείς και συγκρίνεις καταστάσεις. Μικρός στην Ελλάδα τότε που η ανάγνωση βιβλίου ήταν πολυτέλεια διάβασα τα περισσότερα ξένα κλασικά, ότι έπεφτε στα χέρια μου, τότε ταξίδευα με τον νου, μετά ταξίδεψα να τα γνωρίσω.

    Ακόμα και σήμερα η απόκτηση ενός καλού λογοτεχνικού βιβλίου το θεωρώ κατόρθωμα είναι σαν το ‘αλατοπίπερο’ της καθημερινής μας ρουτίνας, διώχνει το αίσθημα της μοναξιάς, κάνει τη ζωή πιο ενδιαφέρουσα…

    Χαιρετισμούς από Νέα Υόρκη

    Γαβριήλ Παναγιωσούλης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Kαλησπέρα. Κι εγώ διαβάζω (το ξέρετε άλλωστε). Συμφωνώ κατ' αρχάς με τη διαπίστωση σας. Για να ξέρουμε όμως αντικεινικά σχετικά με ποσοσοστά και είδη βιβλίων που διαβάζουν, γυναίκες και άντρες, θα πρέπει να γίνει επιστημονική έρευνα που θα περιλαμβάνει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού μιας χώρας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αγαπητέ Mike, To ξέρω πως σου αρέσει το διάβασμα, έχουμε άλλως τε ανταλλάξει γνώμες πάνω σε βιβλία. Συμφωνώ ότι για να ξέρουμε αντικειμενικά πόσο και ποιοί διαβάζουν χρειάζεται επιστημονική έρευνα. Εγώ απλώς κάποιες παρατηρήσεις μου καταγράφω, μακάρι να γινόταν μια τέτοια έρευνα και να μπορουσαμε να έχουμε τεκμηριωμένα συμπεράσματα, ως τότε μπορούμε μόνο να παρατηρούμε τον κόσμο γύρω μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αγαπητέ Γαβριήλ, Μακάρι όλοι οι άντρες να ήταν τόσο συνειδητοί αναγνώστες όπως είσαστε εσείς και ο Mike. Πολύ μου άρεσε αυτό που γράφετε για το πως αισθάνεσθε όταν διαβάζετε, πως μεταφερόσαστε στο χώρο και το χρόνο. Αυτή είναι η μαγεία του βιβλίου και τίποτε δε μπορεί να την αντικαταστήσει. Τρέφει και συμπληρώνει τη φαντασία μας που αντίθετα με τις αισθήσεις μας δεν έχει όρια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κουκίτσα, που έχουμε χατθεί φέτος.. Θα περιμένω υπομονετικά τη σειρά μου να διαβάσεις και τα τελευταία. Ποιά είναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κίκα μου, ΄Εχεις και εσύ δίκιο όπως και ο Μike χρειάζεται μια τέτοια έρευνα. Θα μπορούσε ενδεχομένως να την κάνει το ΕΚΕΒΙ, ίσως όμως να μην υπάρχουν πόροι ή να είναι άλλες οι προτεραιότητες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Καλημέρα κ. Ελένη
    Πιστεύω πως και η ανάγνωση ενός βιβλίου εξαρτάται από τη διάθεσή μας όπως και το άκουσμα μουσικής. Μάλλον οι γυναίκες στρέφονται περισσότερο στη λογοτεχνία από τους άνδρες χωρίς να αποκλείονται βέβαια οι δεύτεροι από αυτό το είδος.Βέβαια καλύτερα θα το δείξει μια έρευνα όπως λέτε και σεις.Εξαρτάται βέβαια τι ζήτάμε απλώνοντας το χέρι μας να πιάσει ένα βιβλίο.Να κάνουμε βουτιά στις σελίδες του και να απορροφηθούμε από την πλοκή και την τέχνη του λόγου του ή να αντλήσουμε πληροφορίες; Οπότε και το αποτέλεσμα με τις διαφοροποιήσεις...Να είστε καλά πάντα με την εκτίμησή μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Τώρα που το ξαναδιαβάζω βλέπω πως πολλά βέβαια πέσανε...:))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Δεν πειράζει αγαπητή Μαριάνθη, αυτό είναι το ωραίο όταν γράφουμε με αυθορμητισμό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Αγαπημένη μου,
    Δεν θα μπώ στη συζήτηση περι διαβάσματος. Μόλις τελείωσα το νέο σου μυθιστόρημα και έχω να σου πώ ένα μεγάλο μπράβο για την ωραία γραφή, την ιστορική ακρίβεια, την ψυχαναλυτική σου στάση. Ενα εκπληκτικό πρωτότυπο αφήγημα, που αποπνέει πραγματική λογοτεχνική φλέβα.
    Σύντομα θα αναρτήσω την ταπεινή κριτική μου.
    μεγάλο φιλί του χιονιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή