Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2010

ΜΕ ΤΟ ΚΑΛΟ ΝΑ ΜΑΣ ΕΛΘΕΙ..



Στο Κατώφλι του Καινούργιου Χρόνου θέλω να κάνω μαζί σας μιαν ευχή, Ο χρόνος που μας έρχεται να έρθει με το καλό, να ξεπεράσουμε όλα τα εμπόδια και τα προβλήματα με αγάπη, υπομονή και ειρήνη. ΄Εχουμε περάσει και χειρότερα, στο τέλος της καταιγίδας πάντα βγαίνει το ουράνιο τόξο, ας το περιμένουμε θα φανεί κάποτε.

Σάββατο 25 Δεκεμβρίου 2010

XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ

Να άλλο ένα κείμενο της φίλης Νοέλ Μπάξερ

Οι Τρεις Μάγοι με τα δωράκια

Η λύπη έχει κρυφτεί καλά πίσω από την λάμψη. Άμα φανεί, υποσχέθηκε, θα παριστάνει την χαρούμενη. Τα φωτεινά λαμπιόνια στα μπαλκόνια κρύβουν πίσω τους την σκοτεινή διάθεση του κόσμου. Αναβοσβήνουν για να τραβήξουν την προσοχή, όπως κάνουμε όταν στέλνουμε μήνυμα sos. Και ο Άη Βασίλης που σκαρφαλώνει στον εξωτερικό τοίχο σαν διαρρήκτης, για καλή του τύχη είναι ψεύτικος (ούτε αυτός ο Άγιος Βασίλης, μάτια μου, είναι αληθινός) και θα σταματήσει εκεί, στο άνοιγμα της γρίλιας. Ευτυχώς γι’ αυτόν, γιατί μέσα στο σπίτι πιθανόν να τον περίμενε μια ψυχή μαύρη.

Άνθρωποι που ασφυκτιούμε, άρα γνωρίζουμε καλά από ασφυξία, και παρ’ όλα αυτά τυλίγουμε σφιχτά διάφορα κορδόνια με λαμπιόνια γύρω από κολόνες της ΔΕΗ, λερωμένους στύλους και μισοξεραμένα δεντράκια που περιμένουν να βρέξει ο ουρανός να ποτιστούν, τόσο αγνοημένα είναι όλον τον υπόλοιπο χρόνο. Το σχοινί με τα λαμπάκια σφίγγει το δεντράκι σαν εφαρμοστό πουλόβερ με γυριστό γιακά. «Ασφυκτιώ!» θέλει το δέντρο να φωνάξει, όπως μάταια φώναζε «Διψώ!» το καλοκαίρι. «Υπομονή! Γίνεται για χάρη των παιδιών», το πείθουμε.

Στην εορταστική ατμόσφαιρα που δέχτηκε και πρόσθεσε η Γη στις ατμόσφαιρές της, προγραμματισμένη όμως αυτή να εξατμιστεί την επόμενη των Φώτων, το Άστρο της Βηθλεέμ αναβοσβήνει κι αυτό σαν παλιός λαμπτήρας που πάει να καεί. Μπερδεύεται η λάμψη του με τα φώτα στα μπαλκόνια μας. Δυσκολεύεται να βρει το δρόμο του να ενωθεί με το αστεράκι στην κορυφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου μας, να το ακουμπήσει και να του δώσει φως από το φως του, όπως στην Ανάσταση. Ξεγελιούνται και οι Μάγοι από το δυνατό φως, δεν ξέρουν προς τα πού να πάνε τα δώρα τους, το χρυσό, το λιβάνι και την σμύρνα. Α, την σμύρνα. Εσπευσμένα χρειαζόμαστε λίγη σμύρνα. Κάτι έχει χαλάσει. Τον τελευταίο καιρό δεν μυρίζει ωραία. Τα αδέσποτα λαγωνικά έχουν φύγει. Αλυχτούν αλλού. Ψάχνουν κι αυτά ένα σπήλαιο.

Οι Τρεις Μάγοι περιπλανιώνται χαμένοι στις γειτονιές μας και τα προάστεια. Οι απόγονοι του προφήτη Βαλαάμ, στην έρημο της πόλης μας. Βαδίζουν ένας ένας στην σειρά, έτσι όπως τους τοποθετούμε πλάι στην φάτνη, σπίτι μας. Ώσπου διασταυρώνονται με την Κάθοδο των Μυρίων της εποχής μας, τους ανέργους. Απόγονοι άλλου ένδοξου παρελθόντος αυτοί. Όντας μόνο τρεις, οι Μάγοι κάνουν στην άκρη να περάσει το πλήθος των ανθρώπων που δεν έχουν δουλειά κι ως εκ τούτου δεν έχουν να προσκομίσουν δώρα. Οι Μάγοι τούς παρατηρούν, μαθημένοι να διαβάζουν τ’ άστρα. Κάνουν στροφή και τους ακολουθούν. Βαδίζουν πίσω από τους ανέργους μας πατώντας προσεκτικά στο χνάρι της πατημασιάς τους ώστε να μην μείνει ίχνος από τον μύθο στο πέρασμά του. Μια αχνή στοργή μόνο νιώθουμε όταν οι Μάγοι μάς προσπερνάνε, σαν χάδι του νοτιά, και αναρωτιόμαστε στο καταχείμωνο από πού ήρθε. Κοιτάμε ψηλά. Οι Μάγοι μάς έκαναν και κοιτάμε αισιόδοξα. «Καλά Χριστούγεννα!», ευχόμαστε στον διπλανό μας. Μαγικά νιώθουμε ότι η ευχή μας θα πιάσει, γι’ αυτό την επαναλαμβάνουμε δεξιά κι αριστερά. Λέγοντάς την συνειδητοποιούμε ότι δεν χρειάζεται πολλά, μια πνοή του νοτιά αρκεί, για να ξανααισθανθούμε ευτυχισμένοι.

Χωρίς φέτος ευδιάκριτο Άστρο της Βηθλεέμ να τους οδηγεί, οι Τρεις Μάγοι τείνουν το αυτί να πιάσουν βρεφικό κλάμα, να οδηγηθούν σαν μάνες προς το νεογέννητο. Έστω να βρουν έτσι το Θείο Βρέφος. Όμως κλάματα ακούν όπου κι αν στραφούν. Με τους χιτώνες και τις κάπες τους περιστρέφονται γύρω γύρω, σαν να τυλίγουν γύρω από το σώμα τους κι αυτοί μια μη ορατή αλυσίδα από λαμπιόνια. Ασφυκτιούν! Έως και οι Μάγοι ασφυκτιούν! (Χαίρεται το δέντρο.) Ο γέροντας Μελχιόρ, ο νεαρός Γάσπαρ και ο μελαψός Βαλτάσαρ περιστρέφονται ανεμίζοντας τα δώρα τους στον αέρα για να μην χαλάσουν, μην και τα καταπιεί η δίνη της περιστροφής και των καιρών, και σαρώνουν ήχους, όμως από παντού φτάνει ως αυτούς ήχος από κλάμα. Το βουβό, συμφωνούν, είναι το πιο εκκωφαντικό. Αφήνουν τα δώρα κάτω και με τις παλάμες τους κλείνουν τα αυτιά τους. Φέτος δεν θα έχει ο Χριστούλης δώρα.

Ούτε ο Βασιλάκης ούτε ο Κωστάκης ούτε το Κατερινάκι θα έχουν δώρα, Μάγε.

Ο Βαλτάσαρ μάς τείνει την σμύρνα.
(Το δώρο του να πιάσει τόπο.)
Σπρώχνουμε μαλακά τα βρέφη μας προς τα εκεί.

Το φως δεν κατάφερε να κρύψει την τόσο μεγάλη, μαζεμένη λύπη! Όπως το υποσχέθηκε, η λύπη θα παριστάνει την χαρούμενη. Σε πολλά σπίτια, φέτος, ο σάκος του Άη Βασίλη είναι ένας πεταμένος μαύρος πλαστικός των σκουπιδιών.

Σκέψη στο περιθώριο
Να ευχηθώ Καλά Χριστούγεννα!

Νοέλ Μπάξερ
Ένα χριστουγεννιάτικο κείμενό μου για την ανεργία

Πέμπτη 23 Δεκεμβρίου 2010

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ


Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ

Η Πασχαλία Τραυλού είναι μια προικισμένη συγγραφέας που μας έχει δώσει μέχρι τώρα έξη βιβλία. Τα μυθιστορήματά της «Με Μπαλαντέρ τη μοναξιά», «Ήθελα μόνο ένα αντίο», « Η Ματζίκα της αγάπης», «Κλειδωμένο συρτάρι», «Φτερά από μετάξι», «Έστω μια φορά» έχουν αγαπηθεί από τους αναγνώστες όπως μαρτυρούν οι αλλεπάλληλες ανατυπώσεις τους. Σε κάθε βιβλίο της η Πασχαλία Τραυλού δε δίνει απλώς μια καλοστημένη ιστορία που ναι μεν θα μας τέρψει, αλλά που θα ξεχάσουμε αμέσως μόλις κλείσουμε το βιβλίο. Κάθε άλλο. Η Πασχαλία Τραυλού σε κάθε μυθιστόρημά της φωτίζει και μια πλευρά ενός κοινωνικού θέματος δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον αναγνώστη να προβληματιστεί και να γίνει κοινωνός των δικών της σκέψεων και προβληματισμών. Τα αίτια της γυναικείας απιστίας, η κακοποίηση των παιδιών, η γονική καταπίεση, η αρρωστημένη ζήλεια μεταξύ αδελφών, τα προβλήματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι κάποια από τα θέματα με τα οποία έχει καταπιαστεί η Πασχαλία Τραυλού και ο αναγνώστης δένεται με το βιβλίο, οι ήρωες και τα πάθη τους συνεχίζουν να τον απασχολούν και μετά αφού έχει τελειώσει την ανάγνωση.

Στο έβδομο βιβλίο της τη «ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ» η Πασχαλία Τραυλού οδηγεί για άλλη μια φορά τον αναγνώστη σε καινούργια αλλά και δύσβατα, τολμώ να πω, μονοπάτια. Ο κεντρικός άξονας του βιβλίου είναι αυτή τη φορά φιλοσοφικός και μεταφυσικός.

Μέσα από ένα γοητευτικό και ρομαντικό παραμύθι ο αναγνώστης παρακολουθεί την περιπέτεια της ζωής των ηρώων και τους αέναους κύκλους της ζωής που κάνουν οι ψυχές τους στο χρόνο. Άλλοτε στο κοντινό χθες, και άλλοτε στο πιο μακρινό την εποχή της τουρκοκρατίας, τότε που πειρατές αλώνιζαν το Αιγαίο και έρχονταν σε σύγκρουση με τους Τούρκους. Τα πάθη των ανθρώπων, ο έρωτας, το μίσος, η ζήλεια είναι αυτά που καθορίζουν τη ζωή τους κάθε φορά. Κάθε φορά μέσα από τους κύκλους των μετενσαρκώσεων οι ήρωες, οι ίδιοι πάντα, έρχονται αντιμέτωποι με διλήμματα και πρέπει να πάρουν αποφάσεις που θα τους οδηγήσουν είτε στο φώς είτε στο σκοτάδι.
Η συγγραφέας κατάφερε να συμπυκνώσει μέσα σε μια ρομαντική ερωτική ιστορία αποστάγματα φιλοσοφίας και μυστικισμού και παράλληλα να μεταφέρει τον αναγνώστη σε κάποιες ιστορικές στιγμές λιγότερο γνωστές. Το γεγονός ότι έχει σπουδάσει φιλολογία είναι ίσως μια εξήγηση, όμως αυτό δε φτάνει. Πρέπει να έχει περάσει πολλές ώρες, να έχει ερευνήσει και μελετήσει την Αποκάλυψη του Ιωάννη αλλά και τους Πλατωνικούς διαλόγους, ιδιαίτερα την «Πολιτεία», όπου μιλάει για τους ανθρώπους που είναι αλυσοδεμένοι στη σπηλιά και βλέπουν τις σκιές των πραγμάτων, το φως και η σκιά του φωτός… Για αυτό και καταφέρνει να δώσει στους αναγνώστες αυτά που εκείνη αποκόμισε αλλά και να παντρέψει αρμονικά τον Πλάτωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννη.

Τίποτε δεν είναι τυχαίο στο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού. Το βιβλίο είναι γεμάτο σύμβολα, το φως, ο άνδρας φως, η σκιά, η γυναίκα σκιά, τα ονόματα των ηρώων.. Της αρέσει να παίζει με τις σημασίες των ονομάτων της Πασχαλίας Τραυλού.. Ο χώρος που στήνει την ιστορία της, το νησί της Φολεγάνδρου. Η περίφημη Χρυσοσπηλία που το μυστήριο της δεν έχουν ακόμη καταφέρει να ξεδιαλύνουν οι αρχαιολόγοι. Μια σπηλιά, ανάμεσα στη γη και τον ουρανό, κρεμασμένη σε ένα κάθετο βράχο και όπου η πρόσβαση μπορεί να γίνει μόνο από τη θάλασσα. Εδώ στα τοιχώματά της υπάρχουν χαραγμένα από την αρχαιότητα ονόματα ανδρών και γυναικών. Κάποιοι λένε πως ίσως εκεί να γίνονταν εκεί τελετές που δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να μάθουμε τι αντιπροσώπευαν. Ίσως το πέρασμα στην ενηλικίωση. ΄Ισως το πέρασμα στην άλλη διάσταση πέρα από το θάνατο. Η σπηλιά αυτή για την Πασχαλία Τραυλού σημειολογικά ταυτίζεται με δύο άλλες σπηλιές, τη σπηλιά του Πλάτωνα και τη σπηλιά του Ιωάννη στην αποκάλυψη. Αυτός κατά τη γνώμη μου είναι ο ομφαλός της ιστορίας, ή μάλλον των ιστοριών που διηγείται στο βιβλίο της η Πασχαλία Τραυλού.
Με το βιβλίο της αυτό η Πασχαλία Τραυλού έκανε ένα τεράστιο και τολμώ να πω επικίνδυνο άλμα και κατάφερε να δώσει ένα ωραίο και ολοκληρωμένο βιβλίο. Χωρίς να εγκαταλείψει τη γνώριμη από τα προηγούμενα βιβλία της χειμαρρώδη ποιητική γραφή της βάζει μεταφυσικά ερωτήματα αναζητώντας το νόημα της ζωής και το τι γίνεται όταν η ζωή όπως την ξέρουμε παύει να υπάρχει. Υπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Υπάρχει έρωτας τόσο δυνατός που να υπάρχει πέρα από τη ζωή;
Ερωτήματα πανάρχαια που έχουν απασχολήσει τον άνθρωπο θα μπορούσε να πει κανείς από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του στη γη, όταν είδε για πρώτη φορά το σύντροφό του στο κυνήγι να πέφτει νεκρός. Ο φόβος του θανάτου είναι πανάρχαιος, το ίδιο και η πίστη πως όλα δεν τελειώνουν μαζί του. Η Θρησκεία και η φιλοσοφία έρχονται να δώσουν απαντήσεις, να καθησυχάσουν τους θνητούς. Το σώμα μόνον φθείρεται λένε. Η ύλη, αλλάζει μορφή, η ψυχή όμως τι γίνεται; Χάνεται; Που πάει; Απαντήσεις πολλές, πάμπολλες όλες όμως οδηγούν στο ίδιο τελικό συμπέρασμα. Η ψυχή είναι αθάνατη, γυρίζει πίσω, κάποιοι λένε πως μέσα από άλλα σώματα, άλλες ζωές, αγωνίζεται να διορθώσει τα λάθη της προηγούμενης ζωής. Να ξεπληρώσει χρέη, να τελειωθεί. Να ενωθεί στο τέλος με το φως. Με αυτά λοιπόν τα πανάρχαια ερωτήματα υφασμένα με δεξιοτεχνία σε ένα γοητευτικό ερωτικό παραμύθι μας κατέπληξε και πάλι η Πασχαλία Τραυλού. Της εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο της.

Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2010

Γιατί κλαίει ο μπαμπάς, μαμά; - TheSeaNation.gr

Όπως σας υποσχέθηκα σας έχω άλλο ένα άρθρο της Νοέλ Μπάξερ. Πως σας φαίνεται; Εγώ το βρίσκω τρομερά επίκαιρο και οδυνηρά αληθινό.
Για να το διαβάσετε δεν έχετε παρά να κάνετε κλίκ στον σύνδεσμο.


Γιατί κλαίει ο μπαμπάς, μαμά; - TheSeaNation.gr

Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2010

Διαβάζετε βιβλία;



Xθες το μεσημεράκι πέρασα κάποιες ώρες στο ωραίο βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου» στο Mall και είχα την ευκαιρία, άλλη μια φορά, όχι μόνο να γνωρίσω και να συνομιλήσω με αρκετές αναγνώστριες, αλλά και να κάνω κάποιες παρατηρήσεις που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

Πρώτα πρώτα σχετικά με το κοινό που μπαίνει στα βιβλιοπωλεία και ειδικά στα μεγάλα βιβλιοπωλεία. Η πλειονότητα λοιπόν των επισκεπτών είναι γυναίκες, Ελάχιστοι άντρες έρχονται μόνοι τους και έρχονται για να αγοράσουν ένα βιβλίο «επιστημονικό» ή «χρήσιμο» ενώ σπάνια έως καθόλου αγοράζουν λογοτεχνία. Συνήθως συνοδεύουν κάποια γυναίκα . Άλλοι βιαστικοί και με ύφος βαριεστημένο, άλλοι υπομονετικοί , όλοι πάντως εμφανώς αποστασιοποιημένοι περιμένουν τη γυναίκα να κάνει την επιλογή της να πληρώσουν και να φύγουν. Όταν ρώτησα ένα κύριο που κοίταζε τα βιβλία μου αν διαβάζει γυναίκες συγγραφείς μου απάντησε με μεγάλη απαξία « Όχι βέβαια» και έφυγε γρήγορα γρήγορα….
Οι γυναίκες στέκονται στους πάγκους και εξετάζουν τα βιβλία που είναι αραδιασμένα. Οι περισσότερες παρατηρούν με προσοχή το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο. Προσπαθούν ανάμεσα από τις πέντε δέκα αράδες της περίληψης να καταλάβουν αν το βιβλίο θα τους αρέσει ή όχι. Κάποιες, ελάχιστες ανοίγουν το βιβλίο και διαβάζουν το βιογραφικό του συγγραφέα, αν υπάρχει. Κάποιες άλλες, πιο λίγες ακόμη, ξεφυλλίζουν και διαβάζουν στα πεταχτά μια δύο παραγράφους και στην καλύτερη περίπτωση μια σελίδα. Αυτή είναι η μία κατηγορία των αναγνωστριών, των εν δυνάμει αναγνωστριών, που δεν γνωρίζουν το συγγραφέα, εκτός και αν έχουν διαβάσει πολλά βιβλία του. Υπάρχει μια δεύτερη κατηγορία αναγνωστριών, αυτές ψάχνουν τα ράφια, πίσω από τους πάγκους στέκουν στις κατηγορίες που τους ενδιαφέρουν. Δεν ψάχνουν να βρουν βιβλία από την περίληψη του οπισθόφυλλου, οι περισσότερες γνωρίζουν τους συγγραφείς και τους αναζητούν ή αν πρόκειται για συγκεκριμένη θεματολογία που τις ενδιαφέρει ψάχνουν στο αντίστοιχο ράφι. Υπάρχει και μια κατηγορία που δεν ψάχνει καθόλου, ξέρει τι θέλει, συνήθως έχει συμβουλευτεί κάποια λίστα «ευπώλητων» και ζητά το βιβλίο από τον πωλητή ή το βρίσκει μόνη της με ευκολία στον πάγκο των «ευπώλητων».

Παρατηρούσα λοιπόν της γυναίκες και σε όσες στέκονταν στον πάγκο μου τους έκανα ερωτήσεις. Αν διαβάζουν γενικά. Τι τους αρέσει να διαβάζουν. Αν είχαν διαβάσει κάποιο δικό μου και τι εντύπωση τους έκανε. Αν κρίνω από τις απαντήσεις που πήρα όλες οι γυναίκες αγαπούν να διαβάζουν. Κάποιες είχαν διαβάσει βιβλία μου, κάποιες άλλες μου απάντησαν με ειλικρίνεια πως δε θυμόντουσαν, «διαβάζω πολλά, αλλά δε θυμάμαι το συγγραφέα ούτε τον τίτλο του βιβλίου» ήταν η απάντηση τους .Υπήρξαν όμως και κάποιες άλλες που βλέποντας τα εξώφυλλα αναφωνούσαν « Α, ναι, ναι το έχω διαβάσει..»


Και τώρα γεννιέται το ερώτημα γιατί διαβάζουμε; Όπως σας είπα έκανα την ερώτηση σχεδόν σε όλες τις αναγνώστριες που μίλησα μαζί τους. Πήρα την ίδια απάντηση με μικρές παραλλαγές. «Θέλουμε να χαλαρώνουμε, να ξεφεύγουμε». Οι άντρες δεν νιώθουν την ίδια ανάγκη; Φυσικά και νιώθουν, έχουν όμως άλλους τρόπους να εκτονώνονται . Το ποδόσφαιρο, την αντροπαρέα, το καφενείο.. Η γυναίκα συνήθως σε κάθε περίπτωση είτε δουλεύει έξω από σπίτι είτε όχι έχει και τη φροντίδα του νοικοκυριού και των παιδιών. Οι δουλειές δεν τελειώνουν. Το βράδυ εξουθενωμένη θέλει κάτι που θα της δώσει λίγη χαρά, ελπίδα, ακόμη και δάκρυα…αρκεί να ξεχάσει τα δικά της προβλήματα. Δεν εκτονώνεται βλέποντας ποδόσφαιρο στην τηλεόραση ή πίνοντας «φραπεδιές» στις καφετέριες. Μπορεί να την κατηγορούν πως διαβάζει ελαφριά λογοτεχνία, παραλογοτεχνία, ρόζ λογοτεχνία, όπως θέλετε πες τη, αλλά η γυναίκα διαβάζει και ο άνθρωπος που διαβάζει ασκεί τα μάτια και το μυαλό του, σιγά σιγά αρχίζει να αποκτά κρίση και να προχωρεί από το εξώφυλλο και την περίληψη στο εσωτερικό, να αναγνωρίζει συγγραφείς να αναζητά όχι μόνο χαλάρωση.

Άφησα τελευταία τα παιδιά. Εδώ με περίμενε μια μεγάλη έκπληξη. Δύο αγοράκια γύρω στα δώδεκα είχαν σταθεί στον πάγκο μου. Ο ένας έλεγε «Να ξέρεις αποσπάσματα από τα βιβλία μπαίνουν στα σχολικά..» Μπήκα στον πειρασμό να ρωτήσω αν διαβάζουν βιβλία και οι δύο με ενθουσιασμό απάντησαν «βέβαια!» Τους άρεσε; «Πάρα πολύ» Στο σχολείο τους μου είπαν τους είχαν ζητήσει να διαβάσουν ελληνικά και μεταφρασμένα βιβλία και να γράψουν κριτική. Ο ένας είχε διαβάσει το «Μόμπυ Ντίκ» και την «Αννα Φράνκ» και από ελληνικά τα « Ματωμένα χώματα» και διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ο άλλος την «Ασπίδα της Σπάρτης» και τα «Ματωμένα Χώματα». Τους έδωσα συγχαρητήρια για τις επιλογές τους και τους ευχήθηκα καλή πρόοδο, μακάρι να συνεχίσουν έτσι να αγαπούν και να διαβάζουν βιβλία.
Δεν χάθηκε η ελπίδα λοιπόν. Η τηλεόραση δεν κατάπιε το βιβλίο. Διαβάζουν οι γυναίκες, διαβάζουν τα παιδιά, όχι μόνο Χάρυ Πότερ, και αυτός χρειάζεται, αλλά κάτι περισσότερο και εδώ είναι ο ρόλος του σχολείου να κατευθύνει σωστά. Και οι άντρες θα μάθουν να διαβάζουν. Αν αρχίσουν από παιδιά στο σχολείο, αν βοηθήσουμε και εμείς οι γυναίκες δίνοντάς τους πότε πότε κάτι που μας άρεσε, συζητώντας μαζί τους πάνω στο βιβλίο..΄Όλα γίνονται πιστέψτε με.