Επειδή η παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου της Αθηνάς Κακούρη είχε γίνει στο προηγούμενο blog μου και μπορεί κάποιοι να μη πρόλαβαν να τη διαβάσουν μια και η αλλαγή στο blog έγινε αμέσως μετά, είπα να την επαναλάβω και εδώ για όσους τυχόν θελήσουν να τη διαβάσουν.
Αθηνά Κακούρη ― Ξιφίρ Φαλέρ Tην Αθηνά Κακούρη δε νομίζω πως χρειάζεται να σας την παρουσιάσω, το έργο της είναι γνωστό και πολύ αγαπητό. Αρχίζοντας από τα αστυνομικά διηγήματά της που δημοσιεύονταν στο περιοδικό « Ταχυδρόμος» τη δεκαετία του 60 ― για όσους ήταν τότε σε ηλικία να διαβάζουν.. ― μέχρι τα σχετικά πρόσφατα, τα πολυαγαπημένα «Πριμαρόλια», τον πάντα επίκαιρο «Χαρταετό» και τη τρυφερή « Θέκλη», η Αθηνά Κακούρη μας έχει χαρίσει υπέροχες σελίδες μεστές σε λογοτεχνική αξία και ποιότητα ενώ παράλληλα μας έκανε οικεία την ιστορία της Ελλάδας των τελευταίων εκατό χρόνων. Η Αθηνά Κακούρη, έχει ασχοληθεί σχεδόν με όλα τα είδη του λόγου, έχει γράψει διηγήματα, χρονογραφήματα, ραδιοφωνικές σειρές, έχει μεταφράσει ξένη λογοτεχνία και ιστορία. Εκείνο όμως που τη χαρακτηρίζει είναι το ιστορικό μυθιστόρημα, ενίοτε διανθισμένο και με αστυνομικό μυστήριο. Αντίθετα με πολλά σύγχρονα αλλά και παλαιότερα μυθιστορήματα που χαρακτηρίζονται ως «ιστορικά» και δυστυχώς δε διακρίνονται ούτε για το σεβασμό της Ιστορίας, ούτε του αναγνώστη, τα έργα της Αθηνάς Κακούρη τα χαρακτηρίζει η συνέπεια και η ευσυνειδησία με την οποία αποδίδει με άνεση και χωρίς περιττές φλυαρίες τον ιστορικό περίγυρο μέσα στον οποίο κινούνται οι ήρωες της και εκτυλίσσεται ο μύθος. Ο αναγνώστης δε γίνεται μόνον κοινωνός των όσων γνώσεων έχει αποθησαυρίσει η ίδια , αλλά ζει μαζί με τους ήρωες της στο χώρο και στο χρόνο που τους έχει τοποθετήσει. Όπως χαριτωμένα λέει και η ίδια η μεγάλη της ηλικία τη βοηθά να μας ξεναγεί στο παρελθόν. Με όλο το σεβασμό, δε θα συμφωνήσω μαζί της. Η ηλικία δεν έχει τίποτε να προσθέσει σε ένα γραπτό αν δεν υπάρχει ταλέντο και γνώσεις που αποκτώνται με μελέτη και σκληρή εργασία, αλλά και αν ο συγγραφέας δε σέβεται τον αναγνώστη.
Στο τελευταίο της βιβλίο με τον, παράδοξο για τους αμύητους, τίτλο « Ξιφίρ Φαλέρ», δανεισμένο από μια επιθεώρηση που ανέβηκε στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1916 και έκανε πάταγο για τη φαντασμαγορία της, η Αθηνά Κακούρη μας διηγείται με το δικό της μοναδικό τρόπο μια τρυφερή γλυκόπικρη ιστορία δολοπλοκιών και ενός διαφαινόμενου στο βάθος έρωτα που ξετυλίγεται στην Αθήνα του 1916. Μια Αθήνα που ζει φαινομενικά ξένοιαστη στην ανάπαυλα των Βαλκανικών πολέμων πριν μπει στο χορό του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Μια Αθήνα με ελάχιστα αυτοκίνητα, με χωματόδρομους και τραμ που πάει τους Αθηναίους στο Φάληρο να φάνε λουκουμάδες στο « Ακταίον» ενώ στο βάθος βλέπουν να ναυλοχεί ο Γαλλικός στόλος που αποκλείει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών στη χώρα.. Μια υπαρκτή απειλή, ένας ουσιαστικός ρυθμιστής της κατάστασης και εν τέλει του ίδιου του πολιτεύματος. Μια Αθήνα, πρωτεύουσα ενός κράτους που έχει μεγαλώσει χάρη στους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους, αλλά που όσα εδάφη με αίμα απέκτησε δεν είναι βέβαιο πως μπορεί να διατηρήσει. Μία χώρα που η κυβέρνηση της κάνει κάθε είδους παραχωρήσεις στις αξιώσεις των δυνατών, που δέχεται παρά την ουδετερότητά της να στρατοπεδεύουν ξένα στρατεύματα στο έδαφός της, ανέχεται να υπόσχονται η σύμμαχοι, ερήμην της, την Καβάλα στους Βουλγάρους, ενώ την ίδια εποχή, στη ελληνική επικράτεια,η αγγλική αντικατασκοπία παρακολουθεί, συλλαμβάνει και ανακρίνει όσους θεωρεί υπόπτους με την ανοχή και τις ευλογίες της ελληνικής κυβέρνησης. Με δύο λόγια κάτω από την επίφαση της ειρήνης και της ευμάρειας της αστικής τάξης, η Ελλάδα είναι « ξέφραγο αμπέλι» όπου αλωνίζουν κάθε λογής κατάσκοποι και αντικατάσκοποι, Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Γερμανοί. Κοντά σε αυτούς διάφοροι τύποι του υπόκοσμου και όχι μόνο, είναι πρόθυμοι να προσφέρουν επί χρήμασι, πληροφορίες, αληθινές ή ψεύτικες, σε όποιον πληρώνει τα περισσότερα ενώ άλλοι απάτριδες υπηρετούν με περηφάνια ξένες σημαίες. Και ο κόσμος διαβάζει για να ενημερωθεί εφημερίδες που έχουν εξαγορασθεί, πολλές φορές αντί πινακίου φακής, για να παρουσιάζουν τις ειδήσεις σύμφωνα με τα συμφέροντα αυτών που τις πληρώνουν. Σε αυτή την ταραγμένη ατμόσφαιρα της χώρας που βασιλεύει η ασυναρτησία, αυτό κατάντησε τελικά να σημαίνει το « Ξιφίρ Φαλέρ», πλέκει την ιστορία της η Αθηνά Κακούρη, ζωντανεύοντας για άλλη μια φορά με μοναδικό τρόπο μια εποχή και πλάθοντας ανθρώπινους χαρακτήρες με σάρκα και οστά. Με μεγάλη χαρά ξαναβρήκα στο βιβλίο αυτό κάποιους από τους ήρωες και τις ηρωίδες της « Θέκλης», τις ιδεαλίστριες Πέρσα Καντιώτη και Αλεξάνδρου Ζάχου και τη σπιρτόζα Κάτε Δελαμέλλα. Κοντά τους είδα να στροβιλίζονται πρόσωπα σκοτεινά και ύπουλα, όπως ο χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς Γάλλος στρατιωτικός ακόλουθος πλωτάρχης ντε Τρεφέιγ, ο επί κεφαλής της αγγλικής αντικατασκοπίας, ο πολυπράγμων Φιτζγουίλιαμ, η αντιπαθέστατη Γαλλίδα δασκάλα δις. Ρεμί και ο Ρώσος ακόλουθος Πιέρ που χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να αποσπάσει πληροφορίες, αλλά και ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος, ο ολίγον ερωτύλος Κυριάκος Κανιστράκης και η τρυφερή μορφή του μικρού λουστράκου του ΄Ομηρου, μιας ελληνικής ψυχής ελεύθερης και τολμηρής που αψηφάει τον κίνδυνο προκειμένου να κάνει κάποιες ξανθές κοτσίδες να χαμογελάσουν. Ο ΄Ομηρος που δεν τον νοιάζει πως δεν έχει σπίτι, γονείς, ρούχα, λεφτά και του αρκεί να γελάει εις βάρος των δυνατών. Ο μικρός λιπόσαρκος ΄Ομηρος με τα πανέξυπνα μάτια δεν είναι παρά η ενσάρκωση της Ελλάδας που παίζει και γελά προσπαθώντας να ξεγλιστρήσει από την πανταχού παρούσα απειλή των δυνατών ξεχνώντας όμως πως το παιχνίδι το κερδίζουν, και όχι με τίμια πάντα μέσα, αυτοί που διαθέτουν δύναμη.
Η δράση στο μυθιστόρημα εκτιλύσσεται γοργά, ο αναγνώστης δεν χάνει το ενδιαφέρον του ούτε στιγμή. Αγωνιά, χαίρεται και λυπάται με τα παθήματα των ηρώων και περιμένει τον από μηχανής θεό που θα λύσει όλα τα προβλήματα κατ΄ευχήν. Όπως όμως και στη ζωή συμβαίνει, δεν υπάρχει πάντα λύση, τουλάχιστον όχι αυτή που θα θέλαμε. Αυτό είναι που κάνει τα βιβλία της Αθηνάς Κακούρη τόσο αληθινά. Δεν υπάρχουν λύσεις "μελό". Στη "Θέκλη" η ηρωίδα δεν βλέπει να λυτρώνεται από τα δεσμά του γάμου της και η Μάρη του "Χαρταετού" υποτάσσεται στη μοίρα της. Το ίδιο και στο "Ξιφίρ Φαλέρ", για κάποιους από τους ήρωες η ζωή είναι άδικη. Αυτή όμως είναι η πραγματικότητα στη ζωή, δε μπορεί όλα να είναι τυλιγμένα σε ρόζ σελοφάν και χρυσόσκονη.
Ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου είναι η γλώσσα του. Η Αθηνά Κακούρη ξέρει να χειρίζεται τη γλώσσα αριστοτεχνικά. Με λιτότητα και γλαφυρότητα αφηγείται την ιστορία της, οι διάλογοι, ζωντανοί και αληθινοί, άλλοτε στη λόγια γλώσσα της εποχής και άλλοτε γλιστρώντας στα γραφικά Κορφιάτικα του Σπυρέττου, η συγγραφέας μας κάνει να χαμογελάσουμε με το καυστικό χιούμορ της που θυμίζει Ροΐδη , αλλά και Τζέιν ΄Οστεν ιδίως όταν περιγράφει την απρόβλεπτη Κάτε, χαριτωμένα επιπόλαιη, αλλά και ικανή να τα βγάζει πέρα στις πιο δύσκολες καταστάσεις.
Και το βιβλίο αυτό, όπως και τα προηγούμενα της Αθηνάς Κακούρη, το διάβασα απνευστί, με έκανε πολλές φορές να γελάσω, και άλλες τόσες να κλάψω. Είδα για άλλη μια φορά πόσο η Ιστορία δεν είναι παρελθόν και πως δεν πρέπει να ξεχνάμε. Μόνο γνωρίζοντας την Ιστορία του παρελθόντος θα θωρακίσουμε το μέλλον μας. Το «Ξιφίρ Φαλέρ» είναι ένα βιβλίο που αγαπιέται και αξίζει να το έχετε στη βιβλιοθήκη σας, σας το συνιστώ με την καρδιά μου.
