Γιάννης Σακελλαράκης

Το ρόδι λένε, συμβολίζει τον πλούτο για αυτό και συνηθίζουμε να σπάμε ένα τη πρωτοχρονιά. Για τους αρχαίους ΄Ελληνες όμως, το ρόδι ήταν το φρρούτο της Περσεφόνης. Με το ρόδι την έδεσε για πάντα κοντά του ο Πλούτων, δίνοντας της να φάει λίγους σπόρους του πριν την παραδώσει στον Ερμή για να την φέρει πίσω στον επάνω κόσμο όπως τον πρόσταζε ο αδελφός του ο Δίας. ΄Εκτοτε,λέει ο μύθος, η Περσεφόνη είναι αναγκασμένη να περνάει τους έξη μήνες κάθε χρόνου στον κάτω κόσμο. Με εικόνες ροδιού οι αρχαίοι ΄Ελληνες στόλιζαν τους τάφους των αγαπημένων νεκρών όπως μαρτυρούν οι ωραίες ταφικές τοιχογραφίες στη Βεργίνα. Και εμείς όμως, στα κόλυβα, εκτός από το σιτάρι και τους ξηρούς καρπούς, συνηθίζουμε να βάζουμε και σπόρους ροδιού, διασώζοντας έτσι μέσα από τη συλλογική μνήμη τα πανάρχαια νεκρικά έθιμα.

Με την εικόνα αυτή του ροδιού θέλω και εγώ να αποτίσω σήμερα φόρο τιμής στο Γιάννη Σακελλαράκη, το μεγάλο αρχαιολόγο, τον ερευνητή των Αρχανών, του Ιδαίου ΄Αντρου, των Κηθύρων και της Ζωμίνθου, που έφυγε για το μεγάλο ταξίδι στις 29 Οκτωβρίου. Τον θυμήθηκα χθές βράδυ. Την ώρα που η πλειονότητα των τηλεοπτικών σταθμών αναλισκόταν σε ανούσιους διαπληκτισμούς πολιτικών και δημοσιογράφων, εκτιμήσεις εκλογολόγων, αναλύσεις δημοσκοπήσεων, καρτέλλες αποτελεσμάτων..η ΕΤ έδειχνε σε επανάληψη τη θαυμάσια εκμπομπή της Εύης Κυριακοπούλου " Η ζωή είναι άλλου". Χάρη στην εκπομπή αυτή είδαμε το Γιάννη Σακελλαράκη να δίνει την τελευταία συνέντευξη της ζωής του. Τον άκουσαμε να μιλάει για το έργο του και τη συμβολή σε αυτό της γυναίκας του επίσης αρχαιολόγου ΄Εφης Σαπουνά-Σακελλαράκη. Μιλούσε με άνεση και γλαφυρότητα για τις συγκινήσεις που του έδωσε η ανασκαφή και η έρευνα και πως η ποίηση και η φαντασία είναι τα απαραίτητα συμπληρώματά της. Μίλησε για τη συνέχεια της ζωής, τη σημασία των δέντρων και των ζώων και ιδίως των προβάτων που δείχνουν τα αρχαία ξεχασμένα μονοπάτια. Εξηγούσε γιατί δεν πίστευε στις συμπτώσεις,αλλά στη μελέτη και την έρευνα, αναφέρθηκε όμως σε ένα περιστατικό με ένα περιστέρι που επί μέρες συνόδευε τις ανασκαφές καθισμένο στο ίδιο πάντα σημείο. Ο αρχαιολόγος, ο ερευνητής, κατά το Σακελλαράκη, όλη τη ζωή του βάζει ερωτήσεις που δεν έχουν απαντήσεις. Τέλος τον ακούσαμε να λέει πως οι μεγαλύτερες χαρές της ζωής του ήταν όταν έφερνε στον απάνω κόσμο τις μαρτυρίες του κάτω.
Ακούγοντάς τον θυμήθηκα την πρώτη φορά που τον γνώρισα, έφηβο, φοιτητή της φιλοσοφικής, στο σπίτι μιας εξαδέλφης μου. Είχα αναγνωρίσει από τότε, μαθήτρια ακόμη του γυμνασίου, όπως και όλη παρέα, αυτό που τον διέκρινε. Την ένταση της ιερής φλόγας που έκαιε εντός του και που θα τον έκανε να διαπρέψει αργότερα.
Χρόνια πολλά μετά, στο δεύτερο βιβλίο μου την "Εταίρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου" έδωσα στον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο, κάποια από τα χαρακτηριστικά του νέου Γιάννη Σακελλαράκη. Η φλόγα αυτή ποτέ δεν έπαψε να καίει και να φωτίζει τη ζωή του Γιάννη Σακελλαράκη και της αγαπημένης συντρόφου του ΄Εφης Σαπουνά όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω πριν λίγα χρόνια όταν τους ξαναείδα στο σπίτι κοινού φίλου. Η ζωή συνήθως μας πληγώνει μας κάνει να χάνουμε την ορμή της νιότης, να ξεστρατίζουμε από τους στόχους που είχαμε βάλει στα νιάτα μας. Δεν συνέβη αυτό στον Γιάννη και στην ΄Εφη Σακελλαράκη, κράτησαν άσβεστη την ιερή φλόγα για να την παραδώσουν στους επιγενόμενους.
Τον αγάπησαν οι Θεοί, το Γιάννη Σακελλαράκη, αντάμειψαν τους κόπους και την εργασία του με εκπληκτικές ανακαλύψεις. Τι κι΄αν κάποιοι, συμπατριώτες μας, του αρνήθηκαν την αναγνώριση. Το συγκλονιστικό εύρημα της ανθρωποθυσίας την ώρα του σεισμού ήταν κάτι που κάποιοι δεν μπόρεσαν να αποδεχτούν και να του συγχωρήσουν. Το έργο του όμως μαρτυρεί για αυτόν. Οι Αρχάνες, τα Κήθυρα, το "Ιδαίον άντρον", και η ανακάλυψη της Ζωμίνθου, ένα παράδειγμα πως η γνώση, περπατώντας χέρι χέρι με τη φαντασία έφεραν στο φως έναν τόπο ξεχασμένο από τους ανθρώπους αιώνες τώρα. Ναι, οι Θεοί τον αγάπησαν το Γιάννη Σακελλαράκη, τον αγάπησαν γιατί σεβάστηκε τον ιερό ύπνο τους, κλείνοντας την ανασκαφή στο "Ιδαίον" και του χάρησαν το τελευταίο δώρο, να μη χάσει αυτό που φοβόταν, την όρασή του.
Φόρο τιμής στη μνήμη του, για όσους δεν τον γνώρισαν από κοντά,απέτισε χθες η Εύη Κυριακοπούλου, με τη μοναδική ευαισθησία που τη διακρίνει ξεδιπλώνοντας για χάρη μας πτυχές της προσωπικότητας του προικισμένου αυτού ΄Ελληνα.

Λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο του Γιάννη Σακελλαράκη.
Αν και μη Κρητικός, παρά την κρητική κατάληξη του επωνύμου του, είχε συνδέσει την επιστημονική του και όχι μόνο ζωή με τις ανασκαφές στην Κρήτη ενώ υπήρξε και διευθυντής του αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου.

Ο Γιάννης Σακελλαράκης υπήρξε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και μέλος της ελληνικής αρχαιολογικής υπηρεσίας από το 1963. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Πήρε πτυχίο από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, στην Κρήτη, στο Μουσείο Ηρακλείου, αρχικά ως επιμελητής (1963-1968) κι αργότερα ως διευθυντής του (1980-1987) και στην Αθήνα ως επιμελητής και έφορος των Προϊστορικών Συλλόγων (1970-1980) και υποδιευθυντής (1987-1994) του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Ανέσκαψε στις Αρχάνες, μαζί με τη σύζυγο του Έφη Σαπουνά- Σακελλαράκη, καθώς και στο Ιδαίο Άντρο και τελευταία στα Κύθηρα και ανακάλυψε την Ζώμινθο.

Δίδαξε στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Αμβούργου και Χαϊδελβέργης και δημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα, κυρίως για τους πρώιμους πολιτισμούς του Αιγαίου. Έδωσε πολλές δεκάδες διαλέξεις σ' όλο τον κόσμο και έλαβε μέρος σε πλήθος συνέδρια και συμπόσια. Υπήρξε μέλος πολλών ελληνικών και ξένων επιστημονικών σωματείων.

Βραβεύθηκε μαζί με την Έφη Σακελλαράκη από την Ακαδημία Αθηνών και τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τον Ιανουάριο του 2004 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το χρυσό σταυρό του Τάγματος της Τιμής.