Θα σας μιλήσω σήμερα για το
καινούργιο βιβλίο της Νοέλ Μπάξερ, με τον τίτλο ¨Το χνάρι που δεν έσβησε ”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Διόπτρα”. Ενα πολυπρόσωπο σύνθετο
βιβλίο στα χνάρια της μεγάλης λογοτεχνίας που απευθύνεται σε αναγνώστες που δεν
αρκούνται σε μια απλή επίπεδη αφήγηση μιας ιστορίας.
Η συγγραφέας των επιτυχημένων
και αγαπημένων “Από δρυ και παλιά πέτρα”,
“Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος”, “Ακολουθώντας τη γραμμή της θάλασσας”, με τρόπο μοναδικό συνθέτει και αυτή τη φορά μια ιστορία μέσα από τρείς. Τρείς ιστορίες με ήρωες τρείς διαφορετικούς
ανθρώπινους χαρακτηρες γύρω από τους οποίους κινούνται άλλοι δευτερότεροι σε ένα χρονικό ορίζοντα που απλώνεται στα κρίσιμα χρόνια του δεύτερο μισού του
εικοστού αιώνα. Χωρίς να μπορεί να χαρακτηριστεί ως καθαρά ιστορικό
μυθιστόρημα, η Ιστορία υπάρχει στο βάθος της εικόνας. Η συγγραφέας με σεβασμό και πιστότητα καλύπτει
αυτή την ιστορική περίοδο. Τα πάθη και τα λάθη που βιώσε η πατρίδα μας στον
Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Κατοχή, στον Εμφύλιο και στη Χούντα επηρεάζουν
αναπόφευκτα τις ζωές των ηρώων της, είτε βιώνουν άμεσα οι ίδιοι αυτά τα γεγονότα,
είτε
έμμεσα γιατί αντανακλούν στο
χαρακτήρα άλλων προσώπων που σχετίζονται
όμως μαζί τους και συνακόλουθα επηρεάζουν και τη δική τους εξέλιξη. Μια
αλληλουχία, δράσεων και αντιδράσεων
συνθέτουν τον καμβά της ιστορίας της Υπατίας, του Σίλα και του Άγη. Των
τριών βασικών πρωταγωνιστών του βιβλίου.
Μια αδρή σκιαγράφηση μόνον αυτών των προσώπων για να σας βοηθήσει να καταλάβετε για τι πράγμα μιλάει το βιβλίο.
Η Υπατία, είναι μια γυναίκα που έχει βιώσει από τη στιγμή της γέννησης της την απόρριψη όχι μία, αλλά πολλές φορές. Την πρώτη και πιο σημαντική, από τον ίδιο της
τον πατέρα ευθύς μόλις γεννιέται. Η ζωή και η συνθήκες τη μεταμορφώνουν σιγά σιγά σε ένα πρόσωπο σκοτεινό, εκδικητικό και επιθετικό. Οι ιδιότητες αυτές
δεν είναι παρά η πανοπλία που φορά για να κρύψει την άσβεστη ανάγκη της για
αποδοχή και αναγνώριση. Κράμμα θρησκοληψίας και συμπλεγμάτων αδυνατεί να
δημιουργήσει δεσμούς με ανθρώπους και
από θύμα γίνεται θύτης. Η ζωή της Υπατίας ανατρέπεται όταν γνωρίζει τη Λεώνη, ένα κοριτσάκι της πρώτης
δημοτικού, μαθήτριά της, ορφανή, όπως εκείνη από μητέρα , αλλά,αντίθετα από την
ίδια, η Λεώνη έχει την αμέριστη αγάπη και φροντίδα του πατέρα της. Η Υπατία
προσκολλάται στη μικρή, βλέποντας σε εκείνη τη ζωή που θα ήθελε να είχε η ίδια
αν ο πατέρας της δεν την είχε απορρίψει Η Λεώνη γίνεται έτσι το μόνο τρωτό σημείο
της πανοπλίας της Υπατίας.
Ο Σίλας, ο
πατέρας της Λεώνης, είναι και αυτός θύμα της εποχής και του περιβάλλοντος που
γεννήθηκε και μεγάλωσε. Ανδρώνεται στη σκιά του χαρισματικού δίδυμου αδελφού του. τιο. ﷽﷽﷽﷽﷽δελφοστικουλιοσεων πουαι που Τον Σίλα
βαραίνουν οι τραυματικές,
σωματικές και ψυχικές, εμπειρίες του πολέμου
στην Αλβανία και της Κατοχικής Αθήνας. Η αντιπαλότητα που πάντα ένιωθε για τον
αδελφό του κορυφώνεται για χάρη μιας γυναίκας, της μητέρας της Λεώνης. Όταν αργότερα γνωρίζει την Υπατία την παντρεύεται πιστεύοντας ότι θα είναι μια εξαιρετική
μητέρα για την Λεώνη. Δε μαθαίνει παρά αργά τα σκοτεινά μυστικά της, τα
αποδέχεται όμως όπως και εκείνη τα δικά του.
Η Λεώνη επιστρέφοντας από το Λονδίνο, όπου την είχαν στείλει για σπουδές, αντί για δίπλωμα κουβαλάει ένα
μωρό στην κοιλιά και ένα γαμπρό, τον Σπάρτακο, ένα νέο με αριστερό παρελθόν και ένα λαπρό
επιστημονικό μέλλον που όμως έχει αφήσει πίσω
του.
Είναι η εποχή της δικτατορίας
των συνταγματαρχών ο Σίλας και η Υπατία ενστερνίζονται τα
“ιδεώδη “ της “ Επαναστάσεως” και επωφελούνται από το νέο σύστημα. Απεχθάνονται τον αριστερό σώγαμπρό τους και με
κάθε τρόπο σφίγγουν τον βρόγχο που τον πνίγει, ενώ εκείνος, άλλο ένα θύμα της γοητείας της Λεώνης, χάνει σιγά σιγά την προσωπικότητά
του και καταντά ένα ξερό κλαδί, έτοιμο να σπάσει. ΄Εχει αφεθεί να δουλεύει
νύχτα μέρα μια άχαρη δουλειά σε ένα σκοτεινό και ανήλιαγο υπόγειο.
Ο Αγης, ο
γιός του Σπάρτακου και της Λεώνης, χάνει πολύ νωρίς τον πατέρα γιαυτό και δε θυμάται τίποτε από εκείνον. Μεγαλώνει κοντά
στους παπούδες του που συστηματικά του χτίζουν μια αρνητική εικόνα του πατέρα
του. Για τους παπούδες, ο πατέρας του
δεν είναι παρά ένας άχρηστος, άχρωμος
άβουλος άνθρωπος. Η μητέρα του, η Λεώνη,
η μόνη που θα μπορούσε να του δώσει μια πιο κοντά στην αλήθεια εικόνα, ζεί στον
κόσμο της, στις χειροτεχνίες που ολημέρα κατασκευάζει φορώντας παλαικά νυφικά ή
χορεύοντας σα τη Σαλώμη.. Θα σταθώ λίγο στη Λεώνη που χωρίς να είναι κεντρική
ηρωίδα, είναι η σκιά, η σκοτεινή δύναμη, πίσω από τους ήρωες. Είναι ένα ονειρικό
αλλά και εγωκεντρικό πλάσμα που αγάπησαν, διεκδικώντας τη, ο καθένας για τον
εαυτό του, ο Σπάρτακος και ο φίλος του Μάσκας. Κινείται μεταξύ ονείρου και
πραγματικότητας, Γεννά αισθήματα λατρείας, σα σε θεότητα, σε όποιον τη
γνωρίσει, που όμως εκείνη δεν είναι σε θέση να ανταποδώσει.
Η Λεώνη ειναι και αυτή με τη
σειρά της θύμα της ομορφιάς και της γοητείας της, αλλά και του κουκουλιού που
έπλεξε γύρω της η ασφυκτική υπερπροστατευτική μητριά της Υπατία. Είναι όμως και αυτή και θύτης. καταβροχθίζει
τους αρσενικούς που την πλησιάζουν με πρώτο τον άντρα της. Ως ένα σημείο
τείνει να καταβροχθίσει και το γιό της τον ΄Αγη.
Η ζωή του ΄Αγη αλλάζει
ριζικά όταν εντελώς τυχαία βρίσκει στο
υπόγειο του σπιτιού του ένα πανωφόρι που ανήκε κάποτε στον
πατέρα του. Το πανωφόρι γίνεται ο σπινθήρας που θ΄ανάψει τη φλόγα μέσα του ωθώντας
τον να ζητήσει, να μάθει ποιός είναι
στ΄αλήθεια ο Σπάρτακος, ο πατέρας που έχασε. Η αναζήτηση του ΄Αγη
περνάει από διαδοχικές συγκλονιστικές αποκαλύψεις.
Αναζητώντας την ταυτότητα του πατέρα του ο νέος στην πραγματικότητα αναζητά
ν΄ανακαλύψει τη δική του ταυτότητα. Οι αποκαλύψεις τον ανδρώνουν, αλλάζουν το
χαρακτήρα του και βάζουν σε άλλη οπτική τις
σχέσεις του με τους άλλους γύρω του, Σαν την πεταλούδα που περνάει όλα
τα στάδια της μεταμόρφωσης πριν ξεδιπλώσει τα λεπτεπίλεπτα στολισμένα φτερά της, έτσι και η ψυχή του ΄Αγη περνά σταδιακά
από την αναζήτηση, στη γνώση, στην απόρριψη και στην αποδοχή μέχρι την τελική κάθαρση..
Υπάρχει κάθαρση;
Δε θα σας αποκαλύψω το τέλος
την ανατρεπτική κορύφωση του βιβλίου. ΄Ενα βιβλίο που σε κάποιους, όπως
σε μένα, θα θυμίσει εποχές που ζήσαμε,
ανθρώπους που κάποτε συναντήσαμε και είχαν τα χαρακτηριστικά, άλλος λιγώτερο
άλλος περισσότερο των ηρώων του βιβλίου. Ο ρεαλισμός της περιγραφής των ιστορικών
γεγονότων και καταστάσεων παντρεύεται με
τρόπο μοναδικό με το μαγικό ρεαλισμό αντάξιο των καλύτερων λατινοαμερικάνικων
μυθιστορημάτων. Η συγγραφέας χτίζει με τρόπο γοητευτικό το μύθο της και
παράλληλα ανατέμνει καρδιές και χαρακτήρες ανθρώπων σε βάθος. “ Το χνάρι που
δεν έσβησε ” είναι ένα βιβλίο που σου γίνεται οικείο και σε συντροφεύει
για καιρό αφού το έχεις τελειώσει, αλλά και που γυρίζεις κάθε τόσο σε αυτό για
να διαβάσεις κάτι που θυμήθηκες βλέποντας ή βιώνοντας μια ανάλογη εμπειρία. Είμαι
σίγουρη ότι θα το αγαπήσετε όπως εγώ και πως ο χρόνος δε θα το σβήσει από τις
καρδιές σας.
Εύχομαι "Καλοτάξιδο"και αυτό το βιβλίο σου Νοέλ Μπάξερ.
