Είχα καιρό να γράψω στο blog. H αλήθεια είναι πως ειμαι χωμένη βαθειά στο καινούργιο βιβλίο που προσπαθώ να γράψω και δεν μου μένει ενέργεια να γράψω κάτι άλλο. Χθες όμως διαβάζοντας μια ιστορική αναδρομή στην «Καθημερινή» και δύο άρθρα, το ένα στην ίδια εφημερίδα και το άλλο στο « Βήμα», έκανα κάποιες σκέψεις που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας.
Σαν σήμερα, 16 Αυγούστου, συμπληρώνονται 49 χρόνια από τη μέρα που η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος. Διάβασα λοιπόν στον «Φιλίστορα» ( επιλογές Μιχάλη Κατσίγερα) της χθεσινής "Καθημερινής" το απόσπασμα από την εκδοση της εφημερίδας της 17ης Αυγούστου 1960 « Από της 2ας πρωινής της σήμερον η Κύπρος, μετά μίαν τρισχιλιετή πολυκύμαντον ιστορίαν, κατά την οποίαν εγνώρισε κατακτήσεις και υποδουλώσεις, με σύντομα διαλείματα ελευθέρου ελληνικού βίου, απέκτησε την ανεξαρτησίαν της. Η χθεσινή ιστορική ημέρα υπήρξε πράγματι ημέρα εορτασμού και πανηγύρεως, παρά την πικρίαν την οπόια εδοκίμαζε μερίς των Κυπρίων, ότι οι αγώνες των δεν έδωσαν την ολοκληρωτικήν εθνικήν αποκατάστασιν..» και συνεχίζει η εφημερίδα με αναφορά στη χαρά και στους πανηγυρισμούς σε όλο το νησί. .. «Εν επισήμω τελετή πράγματι εγέντο σήμερον την πρωίαν η εγκαθίδρυσις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Χιλιάδες λαού εξ όλων των πόλεων της Κύπρου κατέκλυσαν την Λευκωσίαν, ίνα παρακολουθήσουν την εγκαθίδρυσιν της πρώτης ελευθέρας Κυπριακής Κυβερνήσεως και όπως χαιρετίσουν και επεφυμήσουν εκ του σύνεγγυς τον πρώτον πρόεδρον της ελευθέρας Κυπριακής Πολιτείας Αρχιεπίσκοπον Μακάριον..»
Διαβάζοντας το άρθρο αυτό δεν μπόρεσα να μην αναλογισθώ πως μόλις δεκατέσσερα χρόνια μετά την ημέρα της ανεξαρτησίας, και συγκεκριμένα το δεκαπενταύγουστο του ΄74, το νησί θα γνώριζε τη δεύτερη εισβολή της Τουρκίας. Ο Αττίλας 2, θα έβαζε τη σφραγίδα της κατοχής στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η Κύπρος, δεκατέσσερα χρόνια μετά τη γέννηση του ελεύθερου κράτους θα έπαυε να υπάρχει ως ακέραια οντότητα στην κοινωνία των Εθνών.
Τα χρόνια που ακολούθησαν είδαμε προσφυγές στον ΟΗΕ και καταδικαστικά ψηφίσματα, σύνομιλίες και σχέδια επί σχεδίων και τέλος την απόρριψη του σχεδίου Ανάν και την εισοδο της μισής Κύπρου στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση . ..και η ζωή συνεχίζεται... Συνεχίζεται ερήμην εκείνων που θυσιάστηκαν για να τη δουν ελεύθερη και ανεξάρτητη, ερήμην των οικογενειών που πενθούν τους αγνοούμενους. Τριανταπέντε χρόνια μετά έρχονται τραγικές αποκαλύψεις να ταράξουν τα θολά νερά της Ιστορίας. Ομαδικοί τάφοι, μαρτυρίες εκτελεστών με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, ταυτοποιήσεις οστών και απότιση των τελευταίων τιμών σε νεκρούς που επί τριανταπέντε χρόνια οι δικοί τους έτρεφαν το χλωμό καντηλάκι της ελπίδας στις καρδιές τους να τους δουν να γυρίζουν μια μέρα «έσω» τους. Φρούδες ελπίδες, αν πιστέψει κανείς τις μαρτυρίες και τα σχετικά άρθρα που είδαν το φως τις μέρες αυτές. Όσοι από σας θέλετε μπορείτε να διαβάσετε στο χθεσινό «Βήμα» το άρθρο με τον τίτλο « Αγνοούμενοι του Αττίλα με μια σφαίρα στον κρόταφο» και της «Καθημερινής» με τον τίτλο «Τα φίλμ είχαν συλλήψεις και εκτελέσεις των Ελλήνων». Η τραγική αλήθεια είναι πως η πλειονότητα των αγνοουμένων, ανάμεσα στους οποίους είναι και κάποιοι που τότε ήταν παιδιά ακόμη, δε βρίσκονται στη ζωή. Οι πιο πολλοί άφησαν τον κόσμο τούτο με μια σφαίρα στον κρόταφο.. και το χειρότερο, κάποιοι γνώριζαν τη φρικτή αλήθεια και την έκρυβαν. Γιατί, για ποιό λόγο; Ποιός λογάριασε και ζύγισε ότι βαραίνε περισσότερο στην πλάστιγγα της δικαιοσύνης η πολιτική σκοπιμότητα από το πένθος χιλιάδων ανθρώπων; Από το βάρος της καρδιάς της μάνας που πέθανε δείχνοντας ως την τελευταία ώρα της ζωής της τη φωτογραφία του γιού της, ελπίζοντας να μάθει κάτι που θα τη βεβαίωνε πως ήταν ζωντανός, ενώ αυτός ήταν ήδη νεκρός; Ποιός έκρινε πως ο πόνος των ζωντανών, των «απολειπομένων » που λέει ο Παύλος στην επιστολή του προς Κορινθίους , θα ήταν ένα καλό και χρήσιμο όπλο στους πολιτικούς σχεδιασμούς; Αμείλικτα ερωτήματα χωρις απάντηση.
Με αφορμή το βιβλίο του Μιλτιάδη Β.Χατζόπουλου « Εν μέρει Ελληνίζων»(εκδόσεις "Εστία"), που μου χάρισε αγαπητή φίλη από την Κύπρο και που διάβασα πρόσφατα, είχα μια μεγάλη συζήτηση με άλλη φίλη, πρώην εκπαιδευτικό που υπηρέτησε στην Κύπρο την περίοδο 1960-62. Με τη φίλη αυτή τρέφουμε κοινά αισθήματα αγάπης για την Κύπρο. Την άκουσα να μου μιλά για τα χρόνια εκείνα της καινούργιας δημοκρατίας και τον ενθουσιασμό και πατριωτισμό που έβλεπε να λάμπει στα μάτια των νέων μαθητών της στο Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας. Μου μίλησε και για αυτά που προηγήθηκαν, για τα φοιτητικά συλλαλητήρια στην Αθήνα και τις υπογραφές όλων των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής, 3000 μαζεύτηκαν για να στείλουν ψήφισμα στη βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ, να δώσει χάρη στον Καραολή . « Αγνόησε την έκκλησή μας και το παληκάρι κρεμάστηκε.. Δεν το συγχώρεσα ποτέ αυτό, ούτε μπόρεσα ποτέ να επισκεφτώ τα φυλακισμένα μνήματα» μου εξομολογήθηκε, « Με πονάει ακόμα η άρνηση της βασίλισσας».
Πόσοι από τους νέους σήμερα που πηγαίνουν στην Κύπρο για διακοπές στην Αγία Νάπα ή τον Πρωταρά, ή και στην κατεχόμενη Κερύνεια για να φάνε ψάρι, πόσοι που ψηφίζουν και τραγουδούν τα τραγούδια που εκπροσωπούν την Κύπρο στη Εurovision ξέρουν κάτι από αυτή την πονεμένη, την ματωμένη Ιστορία; Για πόσους λέει κάτι το όνομα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του Κυριάκου Μάτση, του Γρηγόρη Αυξεντίου; Για κάποιους ίσως είναι μόνο ονόματα δρόμων χωρις κάποια ιδιαίτερη ανάμνηση να τα συνοδεύει.
Σαν σήμερα, 16 Αυγούστου, συμπληρώνονται 49 χρόνια από τη μέρα που η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος. Διάβασα λοιπόν στον «Φιλίστορα» ( επιλογές Μιχάλη Κατσίγερα) της χθεσινής "Καθημερινής" το απόσπασμα από την εκδοση της εφημερίδας της 17ης Αυγούστου 1960 « Από της 2ας πρωινής της σήμερον η Κύπρος, μετά μίαν τρισχιλιετή πολυκύμαντον ιστορίαν, κατά την οποίαν εγνώρισε κατακτήσεις και υποδουλώσεις, με σύντομα διαλείματα ελευθέρου ελληνικού βίου, απέκτησε την ανεξαρτησίαν της. Η χθεσινή ιστορική ημέρα υπήρξε πράγματι ημέρα εορτασμού και πανηγύρεως, παρά την πικρίαν την οπόια εδοκίμαζε μερίς των Κυπρίων, ότι οι αγώνες των δεν έδωσαν την ολοκληρωτικήν εθνικήν αποκατάστασιν..» και συνεχίζει η εφημερίδα με αναφορά στη χαρά και στους πανηγυρισμούς σε όλο το νησί. .. «Εν επισήμω τελετή πράγματι εγέντο σήμερον την πρωίαν η εγκαθίδρυσις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Χιλιάδες λαού εξ όλων των πόλεων της Κύπρου κατέκλυσαν την Λευκωσίαν, ίνα παρακολουθήσουν την εγκαθίδρυσιν της πρώτης ελευθέρας Κυπριακής Κυβερνήσεως και όπως χαιρετίσουν και επεφυμήσουν εκ του σύνεγγυς τον πρώτον πρόεδρον της ελευθέρας Κυπριακής Πολιτείας Αρχιεπίσκοπον Μακάριον..»
Διαβάζοντας το άρθρο αυτό δεν μπόρεσα να μην αναλογισθώ πως μόλις δεκατέσσερα χρόνια μετά την ημέρα της ανεξαρτησίας, και συγκεκριμένα το δεκαπενταύγουστο του ΄74, το νησί θα γνώριζε τη δεύτερη εισβολή της Τουρκίας. Ο Αττίλας 2, θα έβαζε τη σφραγίδα της κατοχής στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η Κύπρος, δεκατέσσερα χρόνια μετά τη γέννηση του ελεύθερου κράτους θα έπαυε να υπάρχει ως ακέραια οντότητα στην κοινωνία των Εθνών.
Τα χρόνια που ακολούθησαν είδαμε προσφυγές στον ΟΗΕ και καταδικαστικά ψηφίσματα, σύνομιλίες και σχέδια επί σχεδίων και τέλος την απόρριψη του σχεδίου Ανάν και την εισοδο της μισής Κύπρου στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση . ..και η ζωή συνεχίζεται... Συνεχίζεται ερήμην εκείνων που θυσιάστηκαν για να τη δουν ελεύθερη και ανεξάρτητη, ερήμην των οικογενειών που πενθούν τους αγνοούμενους. Τριανταπέντε χρόνια μετά έρχονται τραγικές αποκαλύψεις να ταράξουν τα θολά νερά της Ιστορίας. Ομαδικοί τάφοι, μαρτυρίες εκτελεστών με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, ταυτοποιήσεις οστών και απότιση των τελευταίων τιμών σε νεκρούς που επί τριανταπέντε χρόνια οι δικοί τους έτρεφαν το χλωμό καντηλάκι της ελπίδας στις καρδιές τους να τους δουν να γυρίζουν μια μέρα «έσω» τους. Φρούδες ελπίδες, αν πιστέψει κανείς τις μαρτυρίες και τα σχετικά άρθρα που είδαν το φως τις μέρες αυτές. Όσοι από σας θέλετε μπορείτε να διαβάσετε στο χθεσινό «Βήμα» το άρθρο με τον τίτλο « Αγνοούμενοι του Αττίλα με μια σφαίρα στον κρόταφο» και της «Καθημερινής» με τον τίτλο «Τα φίλμ είχαν συλλήψεις και εκτελέσεις των Ελλήνων». Η τραγική αλήθεια είναι πως η πλειονότητα των αγνοουμένων, ανάμεσα στους οποίους είναι και κάποιοι που τότε ήταν παιδιά ακόμη, δε βρίσκονται στη ζωή. Οι πιο πολλοί άφησαν τον κόσμο τούτο με μια σφαίρα στον κρόταφο.. και το χειρότερο, κάποιοι γνώριζαν τη φρικτή αλήθεια και την έκρυβαν. Γιατί, για ποιό λόγο; Ποιός λογάριασε και ζύγισε ότι βαραίνε περισσότερο στην πλάστιγγα της δικαιοσύνης η πολιτική σκοπιμότητα από το πένθος χιλιάδων ανθρώπων; Από το βάρος της καρδιάς της μάνας που πέθανε δείχνοντας ως την τελευταία ώρα της ζωής της τη φωτογραφία του γιού της, ελπίζοντας να μάθει κάτι που θα τη βεβαίωνε πως ήταν ζωντανός, ενώ αυτός ήταν ήδη νεκρός; Ποιός έκρινε πως ο πόνος των ζωντανών, των «απολειπομένων » που λέει ο Παύλος στην επιστολή του προς Κορινθίους , θα ήταν ένα καλό και χρήσιμο όπλο στους πολιτικούς σχεδιασμούς; Αμείλικτα ερωτήματα χωρις απάντηση.
Με αφορμή το βιβλίο του Μιλτιάδη Β.Χατζόπουλου « Εν μέρει Ελληνίζων»(εκδόσεις "Εστία"), που μου χάρισε αγαπητή φίλη από την Κύπρο και που διάβασα πρόσφατα, είχα μια μεγάλη συζήτηση με άλλη φίλη, πρώην εκπαιδευτικό που υπηρέτησε στην Κύπρο την περίοδο 1960-62. Με τη φίλη αυτή τρέφουμε κοινά αισθήματα αγάπης για την Κύπρο. Την άκουσα να μου μιλά για τα χρόνια εκείνα της καινούργιας δημοκρατίας και τον ενθουσιασμό και πατριωτισμό που έβλεπε να λάμπει στα μάτια των νέων μαθητών της στο Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας. Μου μίλησε και για αυτά που προηγήθηκαν, για τα φοιτητικά συλλαλητήρια στην Αθήνα και τις υπογραφές όλων των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής, 3000 μαζεύτηκαν για να στείλουν ψήφισμα στη βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ, να δώσει χάρη στον Καραολή . « Αγνόησε την έκκλησή μας και το παληκάρι κρεμάστηκε.. Δεν το συγχώρεσα ποτέ αυτό, ούτε μπόρεσα ποτέ να επισκεφτώ τα φυλακισμένα μνήματα» μου εξομολογήθηκε, « Με πονάει ακόμα η άρνηση της βασίλισσας».
Πόσοι από τους νέους σήμερα που πηγαίνουν στην Κύπρο για διακοπές στην Αγία Νάπα ή τον Πρωταρά, ή και στην κατεχόμενη Κερύνεια για να φάνε ψάρι, πόσοι που ψηφίζουν και τραγουδούν τα τραγούδια που εκπροσωπούν την Κύπρο στη Εurovision ξέρουν κάτι από αυτή την πονεμένη, την ματωμένη Ιστορία; Για πόσους λέει κάτι το όνομα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του Κυριάκου Μάτση, του Γρηγόρη Αυξεντίου; Για κάποιους ίσως είναι μόνο ονόματα δρόμων χωρις κάποια ιδιαίτερη ανάμνηση να τα συνοδεύει.
Μίλησα πριν για το βιβλίο του Χατζόπουλου. Θα σας εξομολογηθώ την αλήθεια. Το διάβασα με ενδιαφέρον, πλην χωρίς συγκίνηση, χωρίς πάθος, όπως ακριβώς το έχει γράψει, κατά τη γνώμη μου και ο συγγραφέας. Μια ιστορία αναζήτησης ταυτότητας ενός εφήβου σε μια πόλη και μια χώρα που αναζητά τη δική της ταυτότητα. Αξιόλογη προσπάθεια να καταγραφεί η τοπιογραφία της χώρας και της Λευκωσίας, οι δρόμοι, οι εκκλησίες, οι πλατείες ακόμη και οι όχθες του ποταμού Πεδιαίου, όλα χαρτογραφούνται με ακρίβεια. Λείπει όμως κάτι, λείπει η ψυχή και η καρδιά των ανθρώπων. Σκιές ονείρων οι ήρωες, επιθυμίες θολές και αξεδιάλυτες. Δεν ξέρω αν η κρίση μου είναι συναισθηματικά φορτισμένη από τις δικές μου αναμνήσεις, ή αν την επηρεάζει η ανάμνηση της «Χάλκινης Εποχής» του Ρόδη Ρούφου, όμως το βιβλίο του Χατζόπουλου παρά την ιστορική και γεωγραφική τεκμηρίωσή του με άφησε ασυγκίνητη.
Ελένη μου,
ΑπάντησηΔιαγραφήόλα αυτά εγώ τα έζησα από κοντά και τα βίωσα. Και τον αγώνα της ΕΟΚΑ, και το πανηγύρι της Ανεξαρτησίας και την Εισβολή του Αττίλα και όλα τα άλλα. Λάθη επί λαθών και κυρίως εγκλήματα σε βάρος της Κύπρου μας οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Τώρα πια με τα χρόνια έχω την ωριμότητα και τη σύνεση να αναγνωρίζω και τα δικά μας λάθη (εννοώ της Ε/Κυπριακής πλευράς). Ένα απ' αυτά ήταν ότι δεν πιστέψαμε και δεν αγωνιστήκαμε όσο έπρεπε στην εδραίωση της Ανεξαρτησίας. Τέλοσπάντων.
Ελένη μου θέλω να τονίσω ότι μεταξύ των απαγχονισθέντων επί Αγγλοκρατίας ήταν και ο ποιητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης (τον αναφέρεις άλλωστε). Ήταν μόνο 19 χρονών (ανήλικος κατά τους νόμους της εποχής εκείνης). Η εκτέλεση του και αν ήταν έγκλημα.
Αχ Μερόπη μου, τι να πρωτοθυμηθούμε και με τι να πρωτοκλάψουμε! Τα πάθη του ελληνισμού ατελείωτα και το μέρος της ευθύνης που μας αναλογεί μεγάλο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕλένη μου, ήμουν ένα κοριτσάκι μόλις 4 ετών τότε που έγινε η Τουρκική εισβολή...κι όμως το θυμάμαι καθαρά που καθόμουν σ' ένα ντιβάνι και παρακολουθούσα με τα μάτια ΟΡΘΑΝΟΙΧΤΑ τα τεκταινόμενα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘυμάμαι, πριν από μερικά χρόνια διάβασα το βιβλίο του Στ. Στυλιανού "Αννέ σημαίνει μάνα" για το πώς επηρεάστηκε η σχέση δυο φίλων, ενός ελληνοκύπριου κι ενός τουρκοκύπριου, από τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της κύπρου. Πολλές πικρές αλήθειες εκεί μέσα...τελικά, είχε δίκιο ένας καθηγητής ιστορίας που μας έλεγε πως "θέματα που καίνε, πρώτα τα αναφέρει η λογοτεχνία και μετά η επίσημη ιστορία".
Δε νιώθω μίσος στην ψυχή μου, μα δε θέλω να ξεχνώ/λησμονώ. Όταν ξεχνάς/λησμονείς το παρελθόν σου, είναι σαν να λησμονείς την ύπαρξη σου.
Φιλιά πολλά
Σμαραγδή
Συμφωνούμε απόλυτα, αγαπητή Έλλεν, για το "Εν μέρει ελληνίζων" για το οποίο έγραψα κι εγώ, αν και στο "Σπίτι της Κύπρου" στην Αθήνα του έγινε μια ενθουσιώδης παρουσίαση. Η δική μου εδώ
ΑπάντησηΔιαγραφήΈλλεν αυτή η ιδιαίτερη αγάπη που τρέφεις για την Κύπρο και που δε χάνεις ευκαιρία να αναφερθείς σ' όλα αυτά τα ευαίσθητα που μας πονούν με συγκινεί αφάνταστα. Έχω βιώσει όπως ο κάθε Κύπριος το ξεσηκωμό της ΕΟΚΑ και όλα όσα ακολούθησαν την εξέλιξη της ιστορία μας. Αυτό που αναρωτιέμαι είναι αν τα παθήματα μας έγιναν μαθήματα κι αν στο μέλλον καταφέρουμε να κάνουμε τις σωστές κινήσεις. Καθημερινά αποκαλύπτονται από τους ίδιους τους Τούρκους δολοφονίες αμάχων κι αναρωτιέμαι αν αυτή η παραδοχή θα οδηγήσει στην κάθαρση ή αν απλά ξύνει πληγές!
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιόλα μου, δεν μπορώ παρά να αγαπώ την Κύπρο, είναι κομμάτι της ζωής μου, έζησα και είδα από κοντά τον πόνο και την οργή των ανθρώπων. Με τάραξαν τα πληγωμένα αισθήματα και έχει βαθειά σταλάξει μέσα μου η πίκρα για αυτά που έγιναν και αυτά που γίνονται.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣμαραγδή μου, σε ευχαριστώ για το σχόλιο. Δεν ξέρω αν είχε δίκιο ή όχι ο καθηγητής σου, αλλά ένα είναι βέβαιο, η καλή λογοτεχνία μπορεί να σε κάνει να "δεις" τα πράγματα περισσότερο από ένα στεγνό εγχειρίδιο ιστορίας. Αρκεί μόνο ο συγγραφέας να σέβεται την Ιστορία και να μην την παραποιεί για να την φέρει στα μέτρα του μύθου του.
ΑπάντησηΔιαγραφήKίκα μου, ειδες που αυτήυ τη φορά συμφωνούμε! Έχω διαβάσει την ανάρτησή σου για το βιβλίο, λαθός μου που δεν αναφέρθηκα σε αυτή, σου ζητώ συγνώμη.
ΑπάντησηΔιαγραφή